Những đứa trẻ khoẻ mạnh thông minh là
hạnh phúc của mỗi gia đình. Để có được điều đó là cả một quá trình mà
mỗi người phụ nữ, mỗi cặp vợ chồng cần phải trang bị những kiến thức cơ
bản về dinh dưỡng. Muốn con trẻ và mọi người trong gia đình được khoẻ
mạnh, người phụ nữ cần có kiến thức về dinh dưỡng để con mình không bị
mắc các bệnh có nguyên nhân do dinh dưỡng.
Trước khi có thai người mẹ cần có sức khoẻ tốt, bổ sung đủ các vi
chất dinh dưỡng cần thiết, chuẩn bị tinh thần và điều kiện vật chất của
gia đình. Với quan niệm trước kia “đẻ con so làm cho láng giềng” và “ăn
nhiều, thai to khó đẻ ” là hoàn toàn sai lầm, mà ngược lại khi có thai
người mẹ cần ăn uống nhiều hơn bình thường với nhiều loại thực phẩm từ 4
nhóm (nhóm glucid, protid, lipid, vitamin và khoáng chất) vừa cho mẹ và
cho con.
|
Chỉ cho trẻ ăn bổ sung khi trẻ được 6 tháng tuổi.
|
Trong thời gian có thai, người mẹ cần tăng từ 10 - 12kg, để sinh con
có trọng lượng khoảng 3kg. Khi có thai nên làm việc vừa phải, hoạt động
nhẹ nhàng, không làm việc nặng. Nghỉ ngơi là việc cần thiết cho bà mẹ và
thai nhi, tuy nhiên không nên nghỉ ngơi hoàn toàn vì sẽ khó đẻ. Tập thể
dục như đi bộ giúp người mẹ sảng khoái, tuần hoàn lưu thông, giúp người
mẹ ăn ngủ tốt. Trong khi có thai, khám thai ít nhất 3 lần: 3 tháng đầu,
3 tháng giữa, 3 tháng cuối và tiêm phòng 2 mũi uốn ván.
Khi sinh con một số bà mẹ chờ sữa xuống mới cho con bú, vắt sữa đầu
bỏ đi, cho con uống nước cam thảo hoặc một số loại nước khác,… là hoàn
toàn sai lầm. Ngược lại, khi sinh con cần cho trẻ bú sớm trong vòng 30
phút đầu tiên. Bú sớm có tác dụng làm cho sữa xuống nhanh, co hồi tử
cung, giảm mất máu cho mẹ và bú được sữa non rất tốt cho bé vì sữa non
có gía trị dinh dưỡng cao và các kháng thể chống lại bệnh tật. Cho trẻ
bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và bú đến 18-24 tháng tuổi.
Khi tròn 6 tháng cần cho trẻ ăn bổ sung những loại thức ăn ngoài sữa
mẹ. Không cho trẻ ăn quá sớm hoặc quá muộn, cho trẻ ăn thiếu về số lượng
và chất lượng, thiếu vệ sinh dẫn đến suy dinh dưỡng và bệnh tật. Thời
kỳ bắt đầu cho trẻ ăn bổ sung đến khi cai sữa là thời kỳ đe dọa suy dinh
dưỡng nhất đối với trẻ. Ăn bổ sung là quá trình trẻ từ từ làm quen với
thức ăn của gia đình và ngày càng bú mẹ ít hơn, quá trình bé chuyển dần
từ thức ăn tinh (sữa ) sang thức ăn thô ( 4 nhóm thực phẩm). Thời kỳ này
trẻ dễ bị mắc bệnh do nhiễm khuẩn vì 6 tháng đầu, kháng thể từ mẹ
truyền sang trong thời kỳ bào thai, từ tháng thứ 6 yếu tố này hoàn toàn
do tự cơ thể trẻ. Vì vậy bất kỳ một thức ăn bổ sung nào cho trẻ cũng
phải được bảo quản và chế biến vệ sinh sạch sẽ.
Một trẻ khoẻ mạnh, phát triển bình thường khi ăn uống đủ nhu
cầu sẽ tăng cân hằng tháng. Việc theo dõi cân trẻ hằng tháng và chấm
trên biểu đồ là biện pháp nhanh nhất để phát hiện sớm trẻ có suy dinh
dưỡng hay không, nếu 2 tháng liền không tăng cân, bà mẹ cần đưa trẻ đến
cơ sở y tế để khám và tư vấn dinh dưỡng. Cân nặng của trẻ sơ sinh đủ
tháng, khoẻ mạnh, lúc mới sinh trung bình khoảng 3000g (3kg): 3 tháng
đầu trẻ phát triển rất nhanh, tăng cân từ 1.000-1.200g/tháng; 3 tháng
tiếp theo tăng cân từ 500-600g/tháng; 6 tháng tiếp theo chỉ tăng từ
300-400g/tháng, khi 1 tuổi trẻ nặng gấp 3 lần lúc mới sinh (khoảng
9-10kg), từ 2-10 tuổi trẻ tăng trung bình 2-3 kg/năm.
Cân nặng trung bình của trẻ trên 1 tuổi có thể áp dụng công thức sau:
X = 9 kg + 2 kg x (N-1) (N là số tuổi của trẻ).
Trẻ được chăm sóc và ăn uống đầy đủ, khi bị bệnh cần phải được điều
trị kịp thời và triệt để. Nếu không điều trị tốt trẻ dễ bị tái phát và
dễ bị đe dọa suy dinh dưỡng. Việc cho trẻ đi tiêm chủng đầy đủ, đúng
lịch cũng là biện pháp tốt để phòng các bệnh nhiễm khuẩn cho trẻ.
BS.Nguyễn Văn Tiến