Bé nhà tôi vẫn hay tè dầm, thậm chí ị đùn. Tôi thường mắng cháu nặng
lời, thậm chí đánh đau để con nhớ, lần sau không như vậy nữa. Cháu có vẻ
sợ, có lần tè dầm còn biết giấu giếm hoặc tỏ ra rất có lỗi nhưng lần
sau vẫn không khắc phục được tật xấu. Tôi nên làm thế nào với con đây? (Hải Miên)
Trả lời:
Chào bạn,
Để con biết tự đi vệ sinh, bạn không nên so sánh con với các bạn khác
vì mỗi em bé có lịch trình phát triển riêng, không bé nào giống nhau và
không có tiêu chuẩn khi nào bé biết tự đi vệ sinh. Bạn sử dụng các biện
pháp để con đi vệ sinh đúng cách như mắng con nặng lời, thậm chí đánh
đau để con nhớ sẽ không hiệu quả. Với hình phạt này của bạn, lần đầu có
thể bé sẽ nhớ để thực hiện được đúng như mong đợi của mẹ, song về lâu
dài thì không giúp con khắc phục "tật xấu".
Việc bạn đang làm với con chỉ mang tính nhất thời điều chỉnh hành vi
của bé chứ không khắc phục được tận gốc vấn đề. Việc quan trọng bây giờ
là bạn cần dạy con dần dần, từng bước để bé có thói quen đi vệ sinh tự
giác.
 |
|
Ảnh minh họa: Pottytrainingconcepts.com.
|
Bạn hướng dẫn con từng bước, trong vài tuần, vài tháng với nguyên tắc
chính là không ép buộc mà phải khuyến khích bé. Hướng dẫn bé những cách
đi vệ sinh hoặc cách ngồi bô, chỉ cho bé cách ngồi và giải thích cách
làm thế nào. Trẻ sẽ học bằng cách quan sát hành động của người lớn và
làm theo.
Trong trường hợp trẻ thất bại, bạn không nên trách mắng bé. Hãy an ủi
và động viên bé vượt qua vấn đề khó khăn này. Sự chê cười của người lớn
sẽ làm bé xấu hổ và không dám thổ lộ vấn đề này với người lớn. Bạn cần
có sự tôn trọng con, tôn trọng cơ thể của con, giúp con học ngôn ngữ,
giúp con học về cơ thể mình, học trật tự của công việc. Khi bé biết trật
tự những việc cần làm vì đã được hướng dẫn cẩn thận hết ngày này sang
ngày khác, bé sẽ hình thành thói quen cho mình.
Bạn hãy cho bé xem bố mẹ đi vệ sinh vì việc học phải bắt đầu từ quan
sát người khác làm rồi bắt chước. Đi vệ sinh là bản năng, nên bạn không
phải xấu hổ khi bé nhìn bạn làm việc đó. Bạn chuẩn bị chỗ đi vệ sinh cho
bé, tốt nhất là nên dùng một cái bô trong nhà vệ sinh nếu đủ rộng và
đảm bảo luôn khô ráo, an toàn cho bé. Nếu không thì bạn để những vật này
cạnh nhà vệ sinh, như thế bé sẽ học được trật tự phòng vệ sinh là để đi
vệ sinh. Bạn đừng di chuyển bô của bé khắp nhà vì bé sẽ không hiểu được
trật tự và không biết nên đi vệ sinh ở đâu.
Bạn nên cho bé ngồi bô trước khi đi ngủ và khi ngủ dậy, trước và sau
mỗi bữa ăn, trước khi ra ngoài và khi về đến nhà. Thường bé luôn tè khi
ngủ dậy và chỉ cần một lần bé tè ra bô bé sẽ hiểu bô là chỗ để đi tè và
khi tè có cảm giác như thế. Bạn để ý để nhận biết khi con sắp đi vệ sinh
thông qua nét mặt, ngôn ngữ cơ thể và cho bé ra ngồi bô, dần dần bé sẽ
hiểu cơ thể mình để kiểm soát hành động theo ý bé.
Ngôn ngữ cũng rất quan trọng khi giúp bé học tự đi vệ sinh. Bạn hãy gọi
đúng từ của mọi hành động để bé biết chính xác đó là gì, để bé biết
miêu tả chính xác sau này. Khi bé tè dầm, bạn chỉ cần nhắc: "Con vừa tè
ra quần rồi. Lần sau khi cần đi tè con vào nhà vệ sinh, ngồi bô nhé".
Nếu bé biết đi đúng lúc, khuyến khích bé: "Con biết tự đi vệ sinh rồi
đấy. Con lớn rồi có khác".
Khi thay quần áo con tè hay ị bạn đừng nhận xét, đừng phàn nàn, đừng
làm bộ kinh quá, thối quá, bịt mũi vì như thế bạn sẽ làm ảnh hưởng đến
hình ảnh cá nhân của bé, cách bé nghĩ về mình. Đừng để bất cứ ai lêu lêu
con mình khi bé quên và tè dầm. Danh dự của bé cần phải được tôn trọng,
đừng tạo áp lực với bé: "Lớn thế mà còn tè dầm".
Khả năng tự lập và biết cách chủ động với việc tiểu, tiện là một phần
quan trọng trong cuộc sống của bé. Bạn nên giúp bé phát huy tính tự lập
từ lúc 2 đến 3 tuổi, không nên để trẻ lệ thuộc vào bố mẹ quá nhiều. Làm
như vậy khi lớn bé sẽ cảm thấy bỡ ngỡ và không tự tin trong cuộc sống và
điều này sẽ ảnh hưởng tới việc hình thành nhân cách của bé. Cho dù thế
nào đi nữa, hãy luôn kiên nhẫn với con. Học cách tự đi vệ sinh sẽ mất
thời gian và bố mẹ chỉ có thể trợ giúp bé học theo tiến độ của mình chứ
không thể làm thay con. Hãy giúp bé tự làm việc cần làm trong thời gian
bé cần để bé luôn tự tin.
Chúc bạn thành công !
Thạc sĩ Tâm lý học Tạ Thị Thu Huế
Trung tâm hỗ trợ tâm lý cộng đồng SPC